Nikodem Marian Nowakowski

Urodzony 10 lutego 1927 r. w Sandomierzu. Syn Feliksa (inż. budowlany, halerczyk, zm. 1928 r.) i Amelii z d. Kalinowskiej (członek PPS w Warszawie w czasie zaboru rosyjskiego). Rodzeństwo, bracia: Tadeusz (członek AK, zm. 1948 r.) i Jerzy (członek AK, aresztowany w 1944 r. przez UB, inż. budownictwa lądowego, zm. 1980 r.).

Od listopada 1939 r. był uczniem tzw. kompletów tajnego nauczania w Sandomierzu, na których ukończył w listopadzie 1942 r. 3 klasy gimnazjum. W tym czasie w trakcie zajęć lekcyjnych zastał aresztowany przez żandarmerię niemiecką wraz z uczestnikami zajęć i dwojgiem profesorów. Przez dwa tygodnie razem z innymi uczniami przebywał w więzieniu na Zamku. Po licznych staraniach uczniowie zostali zwolnieni oprócz jednego starszego kolegi i dwóch profesorów, którzy zostali odesłani do więzienia w Ostrowcu (zwolniono ich po trzech miesiącach). Po uwolnieniu kontynuował naukę w domu, korzystając z konsultacji pp. profesorów. W połowie czerwca 1943 r. ukończył 4. klasę gimnazjum i zdał eksternistycznie egzamin tzw. małej matury z wynikiem pozytywnym. W początkach 1942 r. został zaprzysiężony jako członek piątki w organizacji NOW, do której wprowadził go jego brat Jerzy. Przyjął pseudonim "Sęp". Po scaleniu się organizacji niepodległościowych w jedną - AK, został jej członkiem (pseudonim "Sęp") jako szeregowy strzelec w piątce. W połowie 1943 r. został skierowany na kurs szkoły podchorążych. W zajęciach uczestniczył do lutego 1944 r., następnie zdał egzamin komisyjny z wynikiem pozytywnym i awansował na starszego strzelca. W tym okresie jego dowódcą był pchor. "Lech" (Bogdan Purzycki, rozstrzelany przez UB w Lublinie w marcu 1945 r.), działający w BIP. Pod jego komendą pełnił funkcję łącznika. Rozwoził na rowerze materiały propagandowe oraz pieniądze po placówkach Obwodu Sandomierskiego. Materiały te informowały o aktualnej sytuacji politycznej i negatywnie oceniały zbliżający się front wschodni. Działalność ta uświadamiała członków organizacji, jakie zagrożenia niesie najbliższa przyszłość i była przygotowaniem do akcji "Burza". W tym czasie, jeszcze przed "Akcją Burza", brał udział w szkoleniach w terenie jako z-ca d-cy drużyny w plutonie, sierżanta "Ryszarda I" (serdecznego przyjaciela, Edwarda Lisowskiego). Na czas "Akcji Burza" został awansowany na kpr. pchor. i przydzielony do organizowania oddziału porządkowego (policji) oraz ochrony tworzących się w konspiracji władz administracyjnych (miejskich i powiatowych) Sandomierza. W trakcie tych czynności w lipcu 1944 r. został przypadkowo zatrzymany przez niemiecką żandarmerię polową wraz z grupą innych osób. Miał przy sobie broń i biało-czerwone opaski. Nie mając innego wyjścia, podjął ucieczkę poprzez kanał portowy Wisły; mimo ostrzału przepłynął na drugi brzeg w zarośla kępy nadwiślańskiej.

Po wkroczeniu Sowietów do Sandomierza plany tworzenia polskiej administracji, jak powszechnie wiadomo, legły. W październiku 1944 r. podjął naukę w Liceum Ogólnokształcącym w Sandomierzu. W listopadzie 1944 r. i styczniu 1945 r. był dwukrotnie aresztowany przez UB pod zarzutem przynależności do AK. W trakcie przesłuchań zarzutów nie potwierdził. Od stycznia 1945 r. do maja 1946 r. był członkiem NZW w Inspektoracie "Zofia" i pełnił funkcję d-cy plutonu, pseudonim "Lech". W maju 1946 r. zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziałach Politechnicznych AGH w Krakowie.

W latach 1948-51 podczas studiów pracował jako technik w przedsiębiorstwie budowlanym. W kwietniu 1952 r. ukończył studia na Wydziale Inżynierii Lądowo-Wodnej i uzyskał dyplom inżyniera budownictwa lądowego oraz magistra nauk technicznych. Po ukończeniu studiów podjął pracę w Biurze Projektów "Energoprojekt" w Krakowie. Pracował kolejno na stanowiskach starszego projektanta konstrukcji budowlanych, kierownika zespołu konstrukcji i kierownika pracowni wielobranżowej. Pod koniec 1958 r. przeniósł się do Spółdzielni Projektowej "Ekonomika Budowlana", w której pracował do 1960 r. jako kierownik techniczny. Z racji ukończenia studiów WKR w Krakowie awansowano go kolejno na oficera bez stopnia, chorążego i podporucznika. W latach 1960-95 był pracownikiem naukowym w Wyższej Szkole Rolniczej, przemianowanej na Akademię Rolniczą, kolejno na stanowiskach starszego asystenta, starszego wykładowcy, do-centa i profesora nadzwyczajnego. W tym okresie uzyskał stopnie naukowe doktora nauk technicznych (1967) i doktora habilitowanego nauk technicznych (1974); w 1975 r. został mianowany docentem. W latach 1977-81 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Melioracji i Geodezyjnych Urządzeń Rolnych, a w latach 1981-84 oraz 1990-93 dziekana tego wydziału (przemianowanego w drugim okresie na Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji). W latach 1983-95 był kierownikiem Katedry Budownictwa Rolniczego i równolegle z pracą na Akademii Rolniczej pracował w Politechnice Rzeszowskiej jako docent w Zakładzie Budownictwa Ogólnego. W 1990 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, w 1995 r. przeszedł na emeryturę w AR. Kontynuował pracę w okresie 1995-97 na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Politechnice Rzeszowskiej.

Jest autorem około 50 publikacji naukowych z zakresu fizyki budowli i konstrukcji budowlanych oraz powyżej 200 opracowań, ekspertyz budowlanych i zrealizowanych projektów. W okresie pracy naukowo-dydaktycznej wypromował pięciu doktorów w zakresie nauk technicznych i jeden przewód habilitacyjny. Od około 30 lat jest biegłym Sądu Okręgowego w Krakowie w zakresie budownictwa. W latach 1980-89 członek ZBoWiD, obecnie członek ŚZŻAK; pełni różne funkcji w Związku, obecnie jest wiceprzewodniczącym Koła Krowodrza ŚZŻAK Okręgu Małopolska w Krakowie. Nie należał do żadnej partii politycznej w okresie PRL, ma status pokrzywdzonego IPN. Z racji działalności konspiracyjnej w AK został awansowany na stopień porucznika (2000) i kapitana (2006).

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1982), Krzyżem AK (1983), Krzyżem Kawalerskim OOP (1990), Krzyżem Partyzanckim (1993), Odznaką Żołnierzy AK b. Okręgu Radomsko-Kieleckiego (nr 1718), Odznaką pamiątkową "Akcji Burza", patentu Weterana (1995). Żonaty od 1950 r. z Janiną z d. Marek, jest ojcem syna Andrzeja (ur. 1959 r.).

Marcin Nurowski

nurowskiUrodził się 7 września 1934 roku w Lublinie. Ojciec pracował jako urzędnik kolejowy. Matka studiowała w Seminarium Nauczycielskim.

Marcin Nurowski rozpoczął edukację w szkole podstawowej w Sandomierzu we wrześniu 1941 roku. Po wyzwoleniu uczył się w Szkole Ćwiczeń, która była usytuowana przez pewien czas przy ulicy Długosza, a później przy ulicy Żeromskiego. Egzamin maturalny zdał w 1952 roku w budynku Collegium Gostomianum. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim i uzyskał dyplomy magistra historii i magistra prawa.

W 1957 roku wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego i po ukończeniu studiów podjął pracę w Centralnym Komitecie tegoż stronnictwa jako sekretarz Centralnej Komisji do spraw Kół Młodych. W 1965 roku został skierowany do pracy w Komitecie Drobnej Wytwórczości - początkowo jako naczelnik wydziału, a potem wicedyrektor departamentu. Po zmianach organizacyjnych pracował jako główny specjalista w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego i Usług. Następnie w 1977 roku wrócił do pracy w Centralnym Komitecie SD, gdzie przez szereg lat kierował Centralnym Ośrodkiem Kształcenia Kadr SD. W 1981 roku przeszedł do pracy w administracji państwowej i 4 grudnia 1981 roku został powołany na stanowisko wiceministra handlu wewnętrznego i usług, które zajmował do 1988 roku. Następnie od sierpnia do października 1988 roku był wiceprezydentem miasta stołecznego Warszawy, a od 14 października 1988 do 12 września 1989 roku Ministrem Rynku Wewnętrznego. W latach 1989-1991 był na wymuszonej przez stan zdrowia emeryturze, a w latach 1992-1994 pracował jako dyrektor rzemieślniczej spółdzielni w Otwocku. W 1995 roku, korzystając ze znajomości języków obcych (francuski, rosyjski, angielski), przeszedł do pracy w dyplomacji. W latach 1995-2000 był radcą Ambasady RP w Estonii - kierownikiem wydziału handlowo-ekonomicznego. 16 października 2000 roku przeszedł na emeryturę.

Został odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz wieloma odznaczeniami polskimi i zagranicznymi.

Od wczesnej młodości uprawiał dziennikarstwo i publicystykę. W krajowych i zagranicznych gazetach i czasopismach opublikował ponad 450 artykułów. Wydał pięć książek na tematy prawno-ekonomiczne.

Wśród osiągnięć pozazawodowych wysoko sobie ceni dokonania praktyczne i teoretyczne w orzecznictwie karno-administracyjnym w latach 1969-1988 i zainspirowanie w 1996 roku pionierskich prac w leksyce estońsko-polskiej (z jego inicjatywy ukazał się w 2000 roku pierwszy słownik estońsko-polski).

Po przejściu na emeryturę wrócił do młodzieńczych zainteresowań dotyczących historii Sandomierszczyzny, zwłaszcza Zawichostu. Ten powrót zaowocował serią artykułów publikowanych na łamach prasy lokalnej dot. nieznanych dotychczas wydarzeń z okresu Powstania Styczniowego w Zawichoście, w tym udziału w tych wydarzeniach pradziadka Kazimierza Nurowskiego. W roku 2005 wydał biografię Szymona Askenazego, urodzonego w Zawichoście, wielkiego polskiego historyka i pierwszego polskiego przedstawiciela w Lidze Narodów.